Besluit  de gemeenteraad

Aanleiding en voorgeschiedenis

Wingene en Ruiselede kenden aparte regelingen en tarieven op vlak van huisaansluitingen en plaatsing van IBA's. Waar gemeente Wingene zelf eigenaar en beheerder van de rioleringen was, met De Watergroep/RioPact als dienstverlener, was op grondgebied Ruiselede Farys zowel eigenaar als beheerder. Na de fusie fungeert Wingene als rioolbeheerder en besteedt zij, afhankelijk van de deelgemeente, de beheerstaken uit aan de respectieve dienstverleners.

Deze hybride beheerssituatie heeft een impact op de dienstverlening naar de burger. Om de verschillende regelingen rond huisaansluitingen en IBA's gelijk te trekken (gelijkheidsbeginsel), werd een voorstel geconcretiseerd in onderhavig ontwerpreglement, dat werd afgestemd met zowel Farys als RioPact. 

Juridisch-technisch volstaat een door de gemeenteraad vastgesteld gemeentelijk reglement dat de algemene voorwaarden voor private aansluiting op de openbare riolering en IBA's beschrijft. Farys zal het eigen Bijzonder Waterverkoopreglement in die zin aanpassen, van zodra onderhavig reglement in werking treedt. Voor De Watergroep (RioPact) is dat niet nodig, aangezien de gemeente voor de deelgemeenten Wingene en Zwevezele zelf rioolbeheerder is en blijft.

Feiten, context en argumentatie

1. Huisaansluitingen

Situatie voor de fusie:

De aansluiting op de openbare riolering moest op het voormalig grondgebied van Wingene ofwel door een door de eigenaar aangestelde aannemer uitgevoerd worden onder toezicht van de gemeente ofwel via De Watergroep. De voorwaarden voor eigen uitvoering werden beschreven in een collegebeslissing van 7 april 2009. Hiervoor was een positief advies van Aquafin NV nodig (indien het een collector was), telkens goedkeuring door het college en werd er een beperkte waarborg van 250 euro gevraagd. Het jaarlijks aantal aanvragen voor uitvoering in eigen beheer was erg beperkt. De correcte uitvoering door particuliere aannemers liet echter vaak te wensen over en zorgde op termijn voor problemen met andere nutsleidingen.

Situatie na de fusie:

Met voorliggend reglement worden beide vroegere systemen gelijk getrokken. Het zorgt voor gelijke behandeling voor alle burgers in de nieuwe fusiegemeente en biedt meer garanties op een duurzaam kwalitatieve uitvoering. Er wordt een forfait voorgesteld van 2.500 euro per standaard huisaansluiting. Bij niet-standaard aansluitingen wordt er gewerkt tegen kostprijs voor de aanvrager. Voor meergezinswoningen wordt er gewerkt met een forfait voor de standaard-aansluiting van 2.500 euro vermeerderd met een supplement van 250 euro per bijkomende woonentiteit. De aanvraag gebeurt door de particulier via de website van de desbetreffende rioolbeheerder. De factuur gaat rechtstreeks van Farys of De Watergroep naar de aanvrager. De eventuele opleg voor de gemeente wordt verrekend via respectievelijk de Farys-afrekening of de RioPact-factuur. Alle bedragen zijn jaarlijks te indexeren.

Geprefinancierde huisaansluitingen (wachtaansluitingen) worden op het ogenblik van indienstneming verhaald op de burger. Het bedrag voor de indienstneming van geprefinancierde huisaansluitingen bedraagt hetzelfde als een eerste standaard huisaansluiting op het moment van indienstneming.

Een aanvrager mag zelf de aansluiting op een gracht uitvoeren, de wijze van uitvoeren worden via de omgevingsvergunning opgelegd en de goede uitvoering opgevolgd via het waarborgsysteem. Daarnaast wordt een septische put in collectief geoptimaliseerd gebied of centrumgebied enkel verplicht bij meergezinswoningen vanaf 2 entiteiten of indien opgelegd in de omgevingsvergunning omwille van specifieke lokale situaties.

In 2017 besloot het college van Wingene om geen IBA's (Individuele Behandelingsinstallaties voor Afvalwater) meer te voorzien via het collectieve systeem, waarbij de plaatsing en het beheer door rioolbeheerder RioPact gebeuren. Destijds moesten volgens het zoneringsplan nog 37 prioritaire en 368 niet-prioritaire IBA's worden geplaatst. Vanwege de hoge totaalkosten voor aanleg en onderhoud besloot de gemeente zich te richten op alleen de prioritaire IBA's, aangezien deze verplicht zijn volgens het stroomgebiedsbeheersplan 2022-2027. Momenteel zijn er in Wingene nog 7 prioritaire IBA's te plaatsen, tegenover 313 niet-prioritaire.

In Wingene was er een toelage voorzien van 1.000 euro voor de plaatsing van een 'vrijwillige' IBA (plaatsing op eigen initiatief en niet opgelegd in een omgevingsvergunning). In Ruiselede bestond er een dergelijke toelage van 500 euro.

De rioleringsgraad in Wingene is 81,05%, de zuiveringsgraad 74,14%. In Ruiselede is dat respectievelijk 64,74% en 61,08% (cijfers VMM 2024). Het realiseren van de prioritaire IBA's hebben hier geen impact op. IBA's hebben wél een impact op de in het stroomgebiedbeheersplan opgelegde reductiedoelstellingen (aantal inwonersequivalenten/IE).

Met de inwerkingtreding van het besluit van de Vlaamse regering van 23 februari 2024 over de invulling van de gemeentelijke saneringsverplichting, wordt de rioolbeheerder verplicht om IBA's volgens het collectief systeem aan te bieden vanaf 1 januari 2025. Het privaat aandeel voor de burger is daarbij vrij te bepalen door de rioolbeheerder zelf.

Enerzijds is het voorstel om geen toelage meer te voorzien voor vrijwillig geplaatste IBA's. Dit gaat over een verwaarloosbaar aantal en er is geen noodzaak om dit actief te gaan stimuleren met een toelage.

Anderzijds wordt er voorgesteld om voor IBA's volgens het collectief systeem en volgens de standaard compacte ondergrondse uitvoering, het particuliere aandeel te plafonneren op 2.500 euro (in lijn met het tarief voor een standaard rioolaansluiting), jaarlijks te indexeren. Bij een niet-standaard installatie is de meerkost ten opzichte van een standaard installatie volledig voor de aanvrager. IBA's opgelegd via een omgevingsvergunning zijn volledig ten laste van de aanvrager.

Daarbij zouden naast de 151 resterende prioritaire IBA's ook de niet-prioritaire IBA's op ex-grondgebied Ruiselede worden geactiveerd (d.w.z. in totaal 221 stuks), met het bestaande belastingreglement op de niet-optimale afkoppeling van afvalwater en IBA's als stok achter de deur. 

Hiervoor zijn twee redenen:

• De niet-prioritaire IBA's in Ruiselede waren al in het investeringsprogramma van Farys ingecalculeerd tot en met 2028. 
• In de zoneringsplannen van de VMM komen prioritaire en niet-prioritaire IBA's soms gemengd voor in dezelfde straat. Gezien het hoge aantal IBA's in Ruiselede, zou enkel focussen op de prioritaire IBA's daar regelmatig leiden tot vervelende situaties waarbij het moeilijk uit te leggen valt dat in dezelfde straat de ene buur zijn prioritaire IBA opgelegd krijgt terwijl de andere buur zijn niet-prioritaire IBA mag uitstellen. 

Op die manier legt de gemeente de focus op het behalen van de doelstellingen van het stroomgebiedbeheersplan 2022-2027, met een voorafname op de reductiedoelen van het volgende stroomgebiedbeheersplan 2028-2032 voor wat Ruiselede betreft. In een volgende fase kan dan geleidelijk de focus verlegd worden naar Wingene en Zwevezele. Hiermee voldoet de gemeente principieel ook aan de verplichting om het collectief systeem aan te bieden, op een financieel haalbare manier.

 

Bevoegdheid en juridische grond

- het decreet lokaal bestuur van 22 december 2017

- het besluit van de Vlaamse Regering van 8 april 2011 houdende bepalingen van rechten en plichten van de exploitanten van een openbaar waterdistributienetwerk en hun klanten met betrekking tot de levering van water bestemd voor menselijke consumptie, de uitvoering van de saneringsverplichting en het algemeen waterverkoopreglement, laatst gewijzigd bij het besluit van de Vlaamse Regering van 20 januari 2023

- het Algemeen Waterverkoopreglement - versie maart 2023

- het Bijzonder Waterverkoopreglement Farys - versie 2024

- het besluit van de Vlaamse regering van 23 februari 2024 over de invulling van de gemeentelijke saneringsverplichting

- de gemeenteraadsbeslissing van 7 april 2009 van gemeente Wingene betreffende vaststelling algemene voorwaarden voor het maken van een rioolaansluiting

- de gemeenteraadsbeslissing van 27 januari 2025 - gemeentebelasting op de niet-optimale private waterhuishouding - aanslagjaren 2025 - 2031

Financiële gevolgen

Wat betreft huisaansluitingen:

Op grondgebied Wingene zal er ten opzichte van de huidige situatie in enkele gevallen een beperkte oplegkost door de gemeente bijkomen, die net zoals in Ruiselede vanuit de zuiveringsbijdrage betaald zal moeten worden. Het is bijzonder moeilijk om in te schatten over hoeveel nieuwe huisaansluitingen er gemiddeld op jaarbasis gebeuren, omdat dit afhankelijk is van aantal verkavelingen, grote projecten, het feit of er bestaande huisaansluitingen herbruikt worden... Op basis van een inschatting door Dienst Publiek Domein en Mobiliteit, zal dit ruim gerekend over een 30-tal gevallen gaan, waarbij er door de gemeente 300 euro bijgelegd kan worden. Op grondgebied Ruiselede zal deze opleg echter dalen ten opzichte van de huidige situatie. Er is dus in de totaliteit een compenserend effect te verwachten in de totale zuiveringsbijdrage en de RioPact-facturen.

Wat betreft IBA's:

Er was al een bedrag van 936.250 euro voorzien in het investeringsprogramma van Farys. Indien het plafond voor het particulier aandeel bij collectieve IBA's op 2.500 euro komt te liggen, zou de totale investeringskost voor de 221 tegen 2028 nog te realiseren prioritaire en niet-prioritaire IBA's op het nieuwe grondgebied neerkomen op 718.250 euro.

De kosten voor exploitatie zouden duurzaam financierbaar moeten zijn met de te ontvangen inkomsten van de saneringsvergoeding.

Bijlagen

- ontwerpreglement huisaansluitingen en IBA's